ಕಿತ್ತೂರ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ -ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

          

ಕನ್ನಡ  ನಾಡಿನ ವೀರ ಮಹಿಳೆ ,ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ್ತಿ  ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ , 

 ಬೆಳಗಾವಿ ಯಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 6  ಕಿ.ಮಿ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಕತಿ ಯಲಿ ಕ್ರಿ.ಶ.1779 ರಲ್ಲಿ ಚನ್ನಮ್ಮ ಹುಟ್ಟಿದಳು ತಂದೆ ಕಾಕತಿಯ ದೇಸಾಯಿ ಧೂಳಪ್ಪಗೌಡರು. ಚನ್ನಮ್ಮ ಎಳೆ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೆ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಹಾಗು ಬಿಲ್ಲುವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಳುಕಿ

ಕಿತ್ತೂರಿನ ದೇಸಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ಮಲ್ಲಸರ್ಜನ ಕಿರಿಯ ಹೆಂಡತಿ  ಮಲ್ಲ ಸರ್ಜನ ಸಾವಿನ ನಂತರ ತಾನೆ ಕಿತ್ತೂರು ರಾಜ್ಯದ ಆಡಲಿತವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ .ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಿತ್ತೂರು ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದೆ . .ಪರದೇಶಿಗಳಾದ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ತಲೆಬಾಗಿ ತನ್ನ ನಾಡನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಲು ಒಪ್ಪದೆ ತನ್ನ ನಾಡಿಗಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಸಮರವನ್ನು ಸಾರಿದ ದಿಟ್ಟತನವನ್ನು ತೋರಿ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಧೀರ ಮಹಿಳೆ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ .

ಕಿತ್ತೂರಿನ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಮಾಡಬಹುದಾದ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಥ್ಯಾಕರೆ, ಮನ್ರೋ ಹಾಗೂ ಚಾಪ್ಲಿನನಿಗೆ ಅನುಸಂಧಾನಕ್ಕಾಗಿ ಪತ್ರ ಬರೆದಳು. ಆದರೆ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕಿತ್ತೂರಿನ ಒಡೆತನವನ್ನೇ ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದಾಗ, ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಮುಂದಾಲೋಚನೆ ಮಾಡಿ  ಮೊದಲಾದ ನೆರೆಯ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಸಹಾಯ ಕೋರಿ ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡಿದಳು.21 

ಅಕ್ಟೋಬರ್  1824 ರಂದು ಥ್ಯಾಕರೆ ಕಿತ್ತೂರಿಗೆ ಬಂದನು. ಇದಾಗಿ ಮೂರನೆಯ ದಿನ, ಅಂದರೆ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 23  ರಂದು ಕೋಟೆಯ ಮೇಲೆ ತೋಪು ಹಾರಿಸಲು ತನ್ನ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಣೆ ಕೊಟ್ಟನು. ಥಟ್ಟನೆ ತೆರೆದ ಕೋಟೆಯ ಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಕಿತ್ತೂರಿನ ಸಾವಿರಾರು ವೀರರು ಸರದಾರ ಗುರುಸಿದ್ದಪ್ಪನವರ ಮುಂದಾಳ್ತನದಲ್ಲಿ ಥ್ಯಾಕರೆಯ ಸೈನ್ಯದ ಮೆಲೆ ಮುಗಿಬಿದ್ದರು.

ಚೆನ್ನಮ್ಮ ರಾಣಿಯ ಅಂಗರಕ್ಷಕ ಅಮಟೂರು ಬಾಳಪ್ಪನ ಗುಂಡಿಗೆ ಥ್ಯಾಕರೆ ಬಲಿಯಾದನು, ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಹಾಗು ಈಲಿಯಟ್ ಸೆರೆಯಾಳುಗಳಾದರು. ದೇಶದ್ರೋಹಿಗಳಾದ ಕನ್ನೂರು ವೀರಪ್ಪ, ಸರದಾರ ಮಲ್ಲಪ್ಪ ಮುಂತಾದವರೂ ಬಲಿಯಾದರು.

ಚೆನ್ನಮ್ಮನಿಗೆ ಹಾಗು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಪುನಃ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಯಿತು. 1824 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2 ರಂದು ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಹಾಗು ಈಲಿಯಟ್ ಇವರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಆದರೆ ಮಾತಿಗೆ ತಪ್ಪಿದ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಡಿಸೆಂಬರ್ 3 ರಂದು ಅಪಾರ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಒಡೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು

ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಮಿಷಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ ಕಿತ್ತೂರಿನ ವರೇ ಕೆಲವು ದ್ರೋಹಿಗಳು ಮದ್ದು ಗುಂಡುಗಳಿಗೆ ಸೆಗಣಿ ಮಣ್ಣು ಬೆರೆಸಿ ಇಟ್ಟ ಕಾರಣ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಸೈನ್ಯ ಬಂದಾಗ  ತೋಪು ಸ್ಪೋಟಿಸಲಿಲ್ಲ.ಕೊವಿಗಳಿಂದ ಗುಂಡು ಸಿಡಿಯಲಿಲ್ಲ ..ತನ್ನವರು ಮಾಡಿದ ಮೊಸದಿಂದಾಗಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಸೆರೆ ಸಿಕ್ಕು ಬೈಲ ಹೊಂಗಲದ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ  2 ಫೆಬ್ರುವರಿ 1829 ರಂದು ಸಾವನ್ನಪ್ಪುತ್ತಾಳೆ .

ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮನ ವೈಭವ ಸಾಹಸಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಕಿತ್ತೂರಿನ ಅರಮನೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ,ಕೋಟೆ ,ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸ್ಪೋಟಿಸಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಒಳನುಗ್ಗಿದ ಕೋಟೆಯ ಭಾಗ ಎಲ್ಲವೂ ಈಗ ಕೂಡ ಅಲ್ಲಿದೆ.ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಒಂದು ಧ್ರುವ ವ ನಕ್ಷತ್ರ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯ ಕೂಡ ಈಗಲೂ ಅಲ್ಲಿದೆ . 

ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬೆಳಗಾವಿ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಅಸಿಸ್ಟೆಂಟ್ ಪ್ರೊಫೆಸ್ಸರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ಸಂದರ್ಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದಾಗ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸಮೀಪದ ಕಿತ್ತೂರು ಗೆ ಹೋಗಿ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮನ ಅರಮನೆಯ ಅವಶೇಷ ,ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಚನ್ನಮ್ಮನ ಸಾಹಸವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡು ರೋಮಾಚಂಚನ ಗೊಂಡು  ಬಂದಿದ್ದೆ

ಬಾಕುಡರ ಕುಲ ದೈವ ಸರ್ಪಾರಾಧನೆ -ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ (ಕನ್ನಡ ಪ್ರಭ 31 ಜುಲೈ 2014 )

         

copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ ಒಂದೆಡೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಸಾಲು. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಭೋರ್ಗರೆಯುವ ಸಮುದ್ರ ಇದರ ನಡುವಿನಲ್ಲಿರುವ ಉಡುಪಿ, ಕಾಸರಗೋಡು ಸೇರಿದಂತಿರುವ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ತುಳುನಾಡು ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಿಲ್ಲವರು ,ಕೊರಗರು ,ಮಾಯಿಲರು, .ಬಂಟರು,ಮೊಗವೀರರು ,ಮುಗೆರ್ಲು ,ಮನ್ಸರು, ಮೇರರು,ಮಡಿವಾಳರು ಮೊದಲಾದ ತುಳುವ ಬುಡ ಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯದವರು ಇದ್ದಾರೆ .ನಾಗಾರಾಧನೆ ಹಾಗೂ ಭೂತಾರಾಧನೆ ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಆರಾಧನಾ ರಂಗ ಕಲೆಗಳಾಗಿವೆ .

ಯಾರಿವರು ಬಾಕುಡರು ?

ಬಾಕುಡರು ತುಳುನಾಡಿನ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.ಇವರು ತಮ್ಮನ್ನು  ದಿರಡೇರ್ ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರಲ್ಲದೆ “ಈ ಮಣ್ಣಿನ ಹಕ್ಕುದಾರರು ನಾವು” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ದಿರಡೇರ್ ಎಂಬುದು ದ್ರಾವಿಡ ಶಬ್ದದ ಪರಿವರ್ತಿತ ರೂಪವೇ ಇರಬಹುದು. ಇವರು “ ತುಳು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದರೂ ಸರಿಯೇ ಮೂರು ಮುಷ್ಠಿ ಮಣ್ಣನ್ನು ತೆಗೆದು “ಇದು ನಮ್ಮ ನೆಲ “ ಎಂದು ದೈವದ ಮುಂದೆ ಪ್ರಮಾಣ ಮಾಡಿ ಹೇಳುವ ಧೈರ್ಯ ನಮಗಿದೆ” ಎಂದು ದೃಢ ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಬಯಲಿನ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಮನೆ ಕಟ್ಟಿ ಬೇಸಾಯದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಇವರನ್ನು ಬೈಲ ಬಾಕುಡರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ಬಾಕುಡರು ನಾಗಾರಾಧಕರು.ನಾಗ ಇವರಿಗೆ ಕುಲ ದೈವ.ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇಚಲಂಗೋಡಿನಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಲಪಾಡಿಯ ವರೆಗೆ ಇವರ ಹದಿನೆಂಟು ಸ್ಥಾನಗಳಿವೆ.ಈ ಹದಿನೆಂಟು ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕುಲ ದೈವ ನಾಗನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ.ಕೊಡೆಂಚಿರ್ ನಲ್ಲಿ ನಾಗ ಉದ್ಭವಿಸಿದ್ದಾನೆ .ಹಾಗಾಗಿ ಕೊಡೆಂಚಿರ್ ಅನ್ನು ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಡ್ಕ ಕೊನೆಯ ಸ್ಥಾನ.

ನಾಗಾರಾಧನಾ ಪದ್ಧತಿಗಳು :

ತುಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಭೂತಾರಾಧನೆ, ನಾಗಾರಾಧನೆ ,ಯಕ್ಷಾರಾಧನೆಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವ ಆರಾಧನಾ ಪ್ರಕಾರಗಳಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಹು ವಿಧ ನಾಗಾರಾಧನೆ ಪದ್ದತಿಗಳು ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾಗನನ್ನು ಸರ್ಪಸಂಸ್ಕಾರ, ನಾಗ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ, ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾರಾಧನೆ, ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಆರಾಧನೆ, ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿ ಆರಾಧನೆ ಮೊದಲಾಗಿ ವೈದಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂತೆಯೇ ನಾಗಮಂಡಲ, ಡಕ್ಕೆ ಬಲಿ, ಆಶೇಷ ಬಲಿ, ನಾಗದರ್ಶನ, ತಂಬಿಲ, ಹಾಲಿಟ್ಟು ಸೇವೆ ಮೊದಲಾದವುಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕ ಮೂಲ ನಾಗರಾಧನಾ ಪದ್ದತಿಗಳಾಗಿವೆ. ತನು ಎರೆಯುವುದು, ಕಂಚಿಲು ಸೇವೆ, ಕಾಡ್ಯನಾಟ, ಪಾಣರಾಟ, ಬೆರ್ಮರೆ ಸೇವೆ, ಮಡೆಸ್ನಾನ, ಬೆರ್ಮರೆ ಕೋಲ, ಮೂರಿಲು  ಆರಾಧನೆ, ಸರ್ಪಕೋಲ/ ನಾಗಕೋಲಗಳು ಜನಪದ ಮೂಲ ಆರಾಧನಾ ಪದ್ದತಿಗಳಾಗಿವೆ

ಭೂತಾರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ದೈವಗಳಿಗೆ ಕೋಲ ಕೊಟ್ಟು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ.ಪಾಣರಾಟದಲ್ಲಿ ಕೂಡಾ ಸ್ವಾಮಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ದೈವಗಳಿಗೆ ಕೋಲ ನೀಡಿ ಆರಾಧಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ .ಆದರೆ ನೇರವಾಗಿ ನಾಗನನ್ನೇ ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ತುಳುನಾಡಿನ ದೈವದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೋಲ ಕೊಟ್ಟು ಆರಾಧಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬಾಕುಡ ಬುಡಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದಿದೆ . ಇದನ್ನು ಸರ್ಪ ಕೋಲ ,ನಾಗನಲಿಕೆ, ಬೆರ್ಮರ್ ನಲಿಕೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

 “ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸರ್ಪವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕ್ರಮೇಣ ಕೋಮರಾಯ ,ಕೋಮಾರು ಚಾಮುಂಡಿ ,ಪಿಲಿಚಾಮುಂಡಿ ,ಧೂಮಾವತಿ ,ಬಬ್ಬರ್ಯ ,ಕಿನ್ನಿಮಾಣಿ, ಗುಳಿಗ ಮೊದಲಾದ ತುಳುವರ ದೈವಗಳನ್ನು ಆರಾಧಿಸತೊಡಗಿದರು”ಎಂದು ಹಿರಿಯ ತುಳು ಜನಪದ ಸಂಶೋಧಕರಾದ ಡಾ.ವೆಂಕಟರಾಜ ಪುಣಿಂಚಿತ್ತಾಯರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ .copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ಬಾಕುಡರ ಸರ್ಪ ಕೋಲ :

ನಾಗ ಕೋಲ/ಸರ್ಪ ಕೋಲದದ ದಿನ ಮನೆ ಮಂದಿ ಎಲ್ಲರೂ ಹಸಿ ಮಡಲಿನಲ್ಲಿ /ತೆಂಗಿನ ಹಸಿ ಒಲಿಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುವ  ಸಂಪ್ರದಾಯವಿದೆ. ಇದು  ಈ ನಾಗಾರಧನಾ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬಾಕುಡರು ಹಸಿ ಮಡಲಿನಲ್ಲಿ/ತೆಂಗಿನ ಹಸಿ ಒಲಿಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಸರ್ಪಾರಾಧನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ನಾವಿಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ತುಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಪಂಜುರ್ಲಿ,ಧೂಮಾವತಿ ,ಉಲ್ಲಾಕುಳು ಮೊದಲಾದ ದೈವಗಳಿಗೆ ಕೋಲ ಕೊಟ್ಟು ಆರಾಧಿಸುವಂತೆ ಬಾಕುಡರು ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ಕೋಲ ಕೊಟ್ಟು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ .ಇದನ್ನು ಸರ್ಪ ಕೋಲ ,ನಾಗ ನಲಿಕೆ ಬೆರ್ಮೆರ್ ನಲಿಕೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಇದೊಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆರಾಧನಾ ರಂಗ ಕಲೆ  ಕೂಡ ಆಗಿದೆ.

ಸರ್ಪ ಕೋಲದಲ್ಲಿ  ಐದು  ಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಆರಾಧಾನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

1 ಎಲ್ಯಕ್ಕೇರ್ (ಸಣ್ಣ ಉಳ್ಳಾಲ್ತಿ/ಸಣ್ಣಕ್ಕ  ): :

2 ನೇಲ್ಯಕ್ಕೇರ್(ದೊಡ್ಡ ಉಳ್ಳಾಲ್ತಿ /ದೊಡ್ಡಕ್ಕ ):

3 ಎಲ್ಯಣ್ಣೆರ್( ಬಿಳಿಯ ಸಂಕಪಾಲ/ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ ).

4 ನೇಲ್ಯಣ್ಣೆರ್(ಕರಿಯ ಸಂಕಪಾಲ /ದೊಡ್ಡಣ್ಣ )

5 ಕೃಷ್ಣ ಸರ್ಪ (ಮರಿ )copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ಎಲ್ಯಕ್ಕೇರ್ (ಸಣ್ಣ ಉಳ್ಳಾಲ್ತಿ/ಸಣ್ಣಕ್ಕ  ) ಮತ್ತು  ನೇಲ್ಯಕ್ಕೇರ್(ದೊಡ್ಡ ಉಳ್ಳಾಲ್ತಿ /ದೊಡ್ಡಕ್ಕ ) ರನ್ನು ನಾಗ ಯಕ್ಷಿಯರು ಎಂದು ಡಾ.ವೆಂಕಟರಾಜ ಪುಣಿಂಚಿತ್ತಾಯರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ .

ಎಲ್ಯಣ್ಣೆರ್( ಬಿಳಿಯ ಸಂಕಪಾಲ/ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ )ಮತ್ತು  ನೇಲ್ಯಣ್ಣೆರ್(ಕರಿಯ ಸಂಕಪಾಲ /ದೊಡ್ಡಣ್ಣ ) ನಾಗ ಸ್ವರೂಪಿಳಾಗಿದ್ದು ಇವರಿಗೆ  30-40 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ನಾಗಮುಡಿಯನ್ನು ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ.ತ್ರಿಶಂಕು ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇದು ತುಂಬಾ ಭಾರವಾಗಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಸಾವಿರ ಅಡಿಕೆಯ ಹಾಳೆಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ .ಈ ಮುಡಿಯಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ನಾಗನ ಹೆಡೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇದು ತುಂಬಾ ಭಾರ ಮತ್ತು ಎತ್ತರ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಪಾತ್ರಿಯು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ,ಬದಲಿಗೆ ಅದನ್ನು ಆಕಡೆ ಈ ಕಡೆ ಯಿಂದ ಜನರು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಬಿಳಿಯ ಸಂಕಪಾಲನೆಂಬ ನಾಗರಾಜನನ್ನೇ ಎಲ್ಯಣ್ಣೇರ್ ಎಂದು ಕರೆದು ಭೂತದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ.

 ನೆಲ್ಯಕ್ಕೇರ್ ನಾಗರಾಜರ ತಾಯಿ ,ಎಲ್ಯಕ್ಕೇರ್ ನಾಗರಾಜರ ಸನ್ನಿಧಿಗೆ ಸೇರಿ ದೈವತ್ವ ಪಡೆದ ಪಳ್ಳಿ ತೋಕುರು ಬಾಕುಡೆತಿ .ಈ ನಾಲ್ಕು ಸರ್ಪ ರೂಪಿ ದೈವಗಳಿಗೆ ಕೋಲ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ.ಈ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಮಂದಿ ಕಾರ್ನಪ್ಪಾಡರು (ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ) ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇವರನ್ನು ನಾಲಜ್ಜಿ ಕಾರ್ನೆರ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಸರ್ಪ ಭೂತಗಳಿಗೆ ನಲಿಕೆ ಜನಾಂಗದವರು  ಅಥವಾ ಕೋಪಾಳರು  ಭೂತ  ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ.

ಕೃಷ್ಣ ಸರ್ಪ ಕೋಲ :

 

ಸರ್ಪ ಕೋಲದ ಕೊನೆಯ ಹಂತ ಕೃಷ್ಣ ಸರ್ಪ ಕೋಲ .ಗದ್ದೆಯಲ್ಲಿರುವ ಹುಲ್ಲು ಕಡ್ಡಿಗಳನ್ನು ತೆಗದು ಸ್ವಚ್ಛ ಮಾಡಿ ಕೃಷ್ಣ ಸರ್ಪಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ದಾರಿ ಮಾಡಿ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ.ಗದ್ದೆಯ ನಡುವೆ ಆಳೆತ್ತರದ ಹಸಿ ಮಾವು ಮತ್ತು ಹಲಸಿನ ಗೆಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹುಗಿದು ಕೃತಕ ಮರ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇದನ್ನು ಕುಕ್ಕಂಬಿಲ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ಕರಿಯ ಸಂಕಪಾಲನನ್ನು ಅಣ್ಣ ನಾಗರಾಜನೆಯ ಭಾವಿಸಿದ್ದು, ಆತನನ್ನು ಕೃಷ್ಣಸರ್ಪದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಾಕುಡ ಜನಾಂಗದವರು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭೂತ ಮಾಧ್ಯಮರು ಮೂರು ಹೆಡೆಯ ನಾಗನನ್ನು ದ್ಯೋತಿಸುವ ಅಡಿಕೆ ಹಾಳೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಮುಖವಾಡವನ್ನು ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಕಚ್ಚಿ ಹಿಡಿದು ಹಾವಿನಂತೆ ತೆವಳುತ್ತಾ ಕುಕ್ಕಂಬಿಲಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಭೂತಮಾಧ್ಯಮರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮಂತ್ರವಾದಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೃಷ್ಣಸರ್ಪ ಪಾತ್ರಧಾರಿಯ ಮೇಲೆ ಅಕ್ಕಿ ಕಾಳನ್ನು ಎರಚಿ ಕೃಷ್ಣಸರ್ಪ ಸಿಡಿದೇಳುವಂತೆ, ಬುಸುಗುಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಸರ್ಪ ಸೋತು ಶರಣಾಗುವ ಅಭಿನಯ ಇರುತ್ತದೆ.

 

 ಮಂತ್ರವಾದಿಯೊಬ್ಬ ಸರ್ಪವನ್ನು ಸ್ವಾದೀನ ಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವ ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಅತ್ಯಂತ ಅದ್ಭುತವೂ ರಮ್ಯವೂ ಆಗಿದೆ .ಇದನ್ನು ಮರಿಕ್ಕಳಗಾವುನೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಕೃಷ್ಣಸರ್ಪದ ಕೋಲವಾಗಿದೆ.ಇದು ಬಹಳ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿದೆ .ಅತ್ಯಂತ ರೋಮಾಂಚನಕಾರಿ ಕೂಡಾ !copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

 

ಕುಂಡಂಗೇರ್:

ಈ ನಡುವೆ ಕುಂಡಂಗೇರ್ ಎಂಬ ಯಕ್ಷಗಾನದ ಕೋಡಂಗಿಗಳಂತೆ ಇರುವ ಎರಡು ಹಾಸ್ಯಪಾತ್ರಗಳ ಸಂಭಾಷಣೆ ,ಅಭಿನಯ  ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ .ಇದೊಂದು ಅಪರೂಪದ ಜಾನಪದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಕೂಡಾ.ನಲಿಕೆಯ ಹೆಂಗಸರು ಇದನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಇವರ ಮುಖ್ಯಸ್ಥೆ ಹಾಡುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಯಕ್ಷಗಾನದ ಭಾಗವತರಂತೆ ಪಾತ್ರಗಳೊಡನೆ ಸಂಭಾಷಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಾಳೆ.ಹಾಸ್ಯದ ಅತಿರೇಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮುಂದೆ ಸಾಗದಿದ್ದರೆ ಆಕೆ ಹಾಡನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿ ಸಹಕರಿಸುತ್ತಾಳೆ.

ನಾಗ ಕೋಲದ ದಿನ ಮನೆ ಮಂದಿ ಎಲ್ಲರೂ ಹಸಿ ಮಡಲಿನಲ್ಲಿ /ತೆಂಗಿನ ಹಸಿ ಒಲಿಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುವುದು ಈ ಕೋಲದ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.ಬಾಕುಡರು ಹಸಿ ಮಡಲಿನಲ್ಲಿ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಸರ್ಪಾರಾಧನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ನಾವಿಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಬಹುದು .copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ನಾಗ ಪಾಡ್ದನದ ಕಥೆ :

ಪುಂಚೊಡು ಒಂಜಿ ಪೊಣ್ಣು ಬಾಲೆ :

ನಾಗ ಕೋಲದ  ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ನಾಗರಾಜರಾದ ಕರಿಯ ಸಂಕಪಾಲ ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಸಂಕಪಾಲರ  ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬಾಕುಡರಲ್ಲಿ ಸರ್ಪ ಆರಾಧನೆ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಕಥೆಯನ್ನು  ಪಾಡ್ದನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ

ಕೊಡೆಂಚಿರ್ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶ ಕುಂಬಳೆ -ಮಂಜೇಶ್ವರ ಸಮೀಪ ಇದೆ .ಇಲ್ಲಿ ಬಾಕುಡ  ಸಮುದಾಯದವರು ಇದ್ದಾರೆ . ಹಿಂದೆ ಬೈಲ ಬಾಕುಡ  ಮತ್ತು ಬಾಕುಡೆತಿ ಗದ್ದೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಒಂದು ಹುತ್ತದಿಂದ ಮಗು ಅಳುವ ಸದ್ದನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ .ಆ ಅಳುವಿನ ಧ್ವನಿಯನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವಾಗ ಒಂದು ಹೆಣ್ಣು ಮಗು ಅಳುವುದು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ .

ತುಳು :

ಪುಂಚೊಡುದು ಒಂಜಿ ಪೊಣ್ಣು ಬಾಲೆ ಬುಳುತ್ತೊಂದು ಬರ್ಪುಂಡು

ಬಾಲೆನು ಅಕುಳು ಕಂಡೆನಿ ಬುಡೆದಿ ಕೊಣಂದು ಬತ್ತೆರ್

ಆ ಬಾಲೆಗ್ ಅಕುಳು ಪುದರ್ ಒಲೆತ್ತೆರ್ ದೈಯಾರೆಂದು

ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದ :

ಹುತ್ತದಿಂದ ಒಂದು ಹೆಣ್ಣು ಮಗು ಅಳುತ್ತಾ ಬರುತ್ತದೆ

ಮಗುವನ್ನು ಅವರು ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ (ಮನೆಗೆ )ಕರೆ ತಂದರು

ಆ ಮಗುವಿಗೆ ಅವರು ದೈಯಾರ್ ಎಂದು ಹೆಸರು ಕರೆದರು copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ಆ ಬಾಕುಡ  ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ ,ದೇವರು ದಯಪಾಲಿಸಿದ ಮಗು ಎಂದು ಅದನ್ನು ಕರೆ ತಂದು ದೈಯಾರ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿತ್ತು ಮುದ್ದಿನಿಂದ ಸಾಕಿದರು .ಆ ಮಗು ಚಿಕ್ಕದು ಹೋಗಿ ದೊಡ್ದವಳಾಗುತ್ತಾಳೆ.ಅವಳು ಯುವತಿ ಆದಾಗ ಅವಳು “ನಾನು ನೆತ್ತರಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಲಿಲ್ಲ .ನನಗೆ ಜನ್ಮ ಕೊಟ್ಟ ತಂದೆ ತಾಯಿಗಳಿಲ್ಲ.ಮರ ಹುಟ್ಟಿ ಮರ ಸಾಯುವ ಕಾಲ ಬಂದರೂ ನನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆ ಯಲ್ಲಿ ಸಂತಾನವಾಗಲಿಲ್ಲ “ಎಂದು ದುಃಖಿಸುತ್ತಾಳೆ . ನಂತರ ಅವಳು ಅಲೌಕಿಕ ಗರ್ಭವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತ್ತಾಳೆ .

ಅವಳು ಎಪ್ಪತ್ತೇಳು ಸಾವಿರ ಹೆಡೆಯ  ಕರಿಯ ಸಂಕಪಾಲ ಬಿಳಿಯ ಸಂಕಪಾಲ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು  ನಾಗರಾಜರಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿ ಮರಣವನ್ನಪ್ಪುತ್ತಾಳೆ .

ಬಾಕುಡರಿಗೆ ತುಳು ಮಣ್ಣಿನ ಒಡೆತನ :

ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ ಇನ್ನೊಂದು ಪಾದ್ದನದಲ್ಲಿ ಬಾಕುಡ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಭೂಮಿಯ ಒಡೆತನ ಸಿಕ್ಕಿದ ಕಥಾನಕವಿದೆ

ಆದಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಬೈಲಬಾಕುಡರಿಗೆ ‘ನಾಗಬೆರ್ಮರ್’ ಕುಲದೈವ, ಆದಿಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಒಡೆಯರಾದ ಬಾಕುಡರು ಭೂಮಿಯ ಮಣ್ಣು ಹಿಡಿದು ಪ್ರಮಾಣ ಮಾಡಿ ಸರ್ವನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರೇಣುಕಾದೇವಿಯ ಮಗ ತಾಯಿಯ ತಲೆ ಕಡಿದ ಪಾಪವಿಮೋಚನೆಗಾಗಿ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಭೂಮಿ ಮಾಡಿ ಭೂಮಿದಾನ ಕೊಡುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಬೈಲಬಾಕುಡರಿಗೆ ಭೂದಾನ ಸಿಕ್ಕ ಭೂಮಿ. ಭೂದಾನ ಸಿಕ್ಕಾಗ ಬಾಕುಡರು ತುಂಡು ಅರಸರಾಗಿದ್ದರು.ಇವರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ತುಂಬಾ ತೊಂದರೆ ಕೊಟ್ಟಾಗ ಅವರು ಯಜ್ಞ ಮಾಡಿ ನಾಗರನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು.ಆಗ ನಾಗರು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ಉಗ್ರ ರೂಪ ತೋರಲು,ನಾಗರಿಗೆ ಶರಣಾಗಿ ತಪ್ಪನ್ನು ಮನ್ನಿಸಿ ಕ್ಷಮೆ ನೀಡುವಂತೆ  ಅವರನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದಾಗ ಶಾಂತರಾಗಿ “ಸಾವಿರದೊಂದು ಗರುಡಾವತಾರ ಆಗುವವರೆಗೆ ಕೋಲ, ತಂಬಿಲ ಕೊಡಬೇಕು, ಬೈಲಬಾಕುಡರ ಕುಲದೈವವನ್ನು ನೆನೆದರೆ ನೆನೆದಲ್ಲಿ ನಾಗಬೆರ್ಮರು ಅವರಿಗೆ ಒಲಿಯುತ್ತಾರೆ” ಎಂದು ಹೇಳಿ ನಾಗಬೆರ್ಮೆರ್ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವವಾಗುತ್ತಾರೆ.copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ

ನಾಗ ಸೇರಿಗೆಗೆ ಸಂದ ಪಳ್ಳಿ ತೋಕುರು ಬಾಕುಡೆತಿ :

 ನಾರ್ಯದ  ನೇಲ್ಯ ಸಂಕರಮೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಯ ಸಂಕರಮೆ ಎಂಬವರ ತಂಗಿ ಪಳ್ಳಿ ತೋಕುರು ಬಾಕುಡೆತಿಗೆ ಕರಿಯ ಸಂಕಪಾಲ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಹೆದರಬೇಡ ನನ್ನನ್ನು ನಂಬು, ಕೋಲ ನಡೆಸಿ ನನ್ನ ಆರಾಧನೆ ಮಾಡು’ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಆಕೆ ಕೊಡೆಂಚಿರ್‍ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಕಟ್ಟಿಸಿ ಕಾಳಿಂಗಸರ್ಪವನ್ನು ಆರಾಧಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಅಂದಿನಿಂದ ಬಾಕುಡರಲ್ಲಿ ಸರ್ಪಾರಾಧನೆ ಬೆಳೆದು ಬಂತು.

ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ಪಳ್ಳಿ ತೋಕುರು ಬಾಕುಡೆದಿ ಚಾಪೆ ಹೆಣೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಸರ್ಪದ ಹೆಡೆಯಾಕಾರ ಬರತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟೆಷ್ಟು ಸರಿಯಾಗಿ ಹೆಣೆದರೂ ಹೆಡೆಯ ಆಕಾರನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.copy rights reserved(c)ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ ಆಕೆಗೆ ದುಃಖವಾಯಿತು. ಮಾರಲು ಹೋದರೆ ನಾಗನ ಹೆಡೆ ಆಕಾರವಿರುವ ಚಾಪೆಯನ್ನು ಯಾರು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ಅವಳು ಉರ್ಮಿ ಹೊಳೆಗೆ ಬರುತ್ತಾಳೆ. ‘ದೇವರೇ ನನ್ನನ್ನು ಮಾಯಕ ಮಾಡಿ’ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾಳೆ. ದೇವರು ಆಕೆಯನ್ನು ಮಾಯಕ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಸೇರಿಗೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.ಪಳ್ಳಿ ತೋಕುರು ಬಾಕುಡೆತಿ ಮುಂದೆ ಎಲ್ಯಕ್ಕೇರ್ ಎಂದು ಆರಾಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾಳೆ.

ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ ,ಸಂಶೋಧಕರು

ಕನ್ನಡ ಉಪನ್ಯಾಸಕಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಕಾಲೇಜು ಬೆಳ್ಳಾರೆ

ಸುಳ್ಯ ದ.ಕ ಜಿಲ್ಲೆ

e mail:samagramahitihi@gmail.com
ಬ್ಲಾಗ್ http://laxmipras.blospot.com

(ಲೇಖಕಿಯ ಕಿರು ಪರಿಚಯ :ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಜಿ ಪ್ರಸಾದ ಅವರು ಎಂ .ಎ (ಸಂಸ್ಕೃತ )ಎಂ.ಎ(ಕನ್ನಡ ),ಎಂ.ಎ(ಹಿಂದಿ ) ಪದವಿಗಳನ್ನಿ ಗಳಿಸಿದ್ದು ತುಳುನಾಡಿನ ನಾಗ ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ಕಂಬಳ –ಒಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಣಾತ್ಮಕ ಅಧ್ಯಯನ ಎಂಬ ಸಂಶೋಧನಾ maha ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ ಹಂಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪಿಎಚ್.ಡಿ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾರೆ.ಪ್ರಸ್ತುತ ಎರಡನೆಯ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿಗಾಗಿ ತುಳು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕುರಿತು ದ್ರಾವಿಡ ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಸಂಶೋಧನಾ maha ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದು ಇವರು ತುಳುನಾಡಿನ ಅಪೂರ್ವ ಭೂತಗಳು ,ತುಂಡು ಭೂತಗಳು,ಕನ್ನಡ ತುಳು ಜನಪದ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಆಶಯಗಳು ಮೊದಲಾದ 20 ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ )